خرما خاصویی (خاصه) دارای انواع مختلفی از جمله رطب خاصوی، خرما خاصویی شیره‌دار و خرما خاصویی نیمه خشک (ریزه) است. این خرما برای تقویت استخوان‌ها، تثبیت سطح خون، کاهش استرس، تقویت حافظه، کمک به دستگاه گوارش، سلامت قلب و مغز بسیار موثر است. خرما خاصه را می‌توانید در دمای محیط و خارج از یخچال نیز نگهداری کنید اما اگر می‌خواهید مدت زمان بیشتری از آنها استفاده کنید، بهتر است آنها را در فریزر بگذارید. بهترین زمان برای تهیه خرما خاصویی تازه اواخر شهریور ماه است.
بسیاری از مردم تصور می‌کنند به دلیل سایز ریز خرما خاصویی(خاصه) این خرما درجه کیفی پایینی دارد اما باید بگوییم که این خرما جزء ریزترین انواع خرما بوده اما در کنار سایز و اندازه کوچک، طعم بسیار دلچسبی دارد و همین ویژگی باعث شده است تا در چند سال اخیر، مصرف آن در بازارهای داخلی و میزان صادرات آن افزایش یابد.
خرما خاصویی که برخی از مردم بومی به آن خرما خاصه نیز می‌گویند، از ریزترین انواع خرما است و به دلیل سایز کوچک قیمت مناسبی دارد به گونه‌ای که اکثریت مردم قدرت خرید آن را دارند؛ به همین دلیل در بازارهای داخلی بسیار پرطرفدار است. همچنین به دلیل طعم دلچسب صادر نیز می‌شود. به طور عمده این خرما در استان بوشهر و شهرستان جم کاشته می‌شود اما برخی از شهرستان‌های دیگر از جمله عسلویه، فیروزآباد، کنگان و فراشبند نیز برای رویش این خرما آب و هوای مناسبی دارد.
جدول ارزش غذایی خرما خاصویی
در جدول زیر ارزش غذایی خرما خاصویی(خاصه) به ازای ۱۰۰ گرم از این خرما ارائه شده است.
| انرژی | ۲۹۲.۶۷ کیلوکالری |
| قند | ۶۸.۹۸ گرم |
| فیبر | ۱.۸ گرم |
| پروتئین | ۱.۸۲ گرم |
| کلسیم | ۶۰ میلیگرم |
| آهن | ۰.۵۷ میلیگرم |
| پتاسیم | ۲/۰۲ گرم |
| ساکارز | ۳.۱۸ گرم |
| گلوکز | ۳۱.۰۵ گرم |
| فروکتوز | ۳۹.۶ گرم |
| سدیم | ۴۰.۶۷ میلیگرم |
- انرژی خرما خاصویی ۲۹۲.۶۷ کیلو کالری است که در مقایسه با خرما زاهدی و کبکاب انرژی بیشتری دارد.
- قند این خرما نسبت به بسیاری از خرماها از جمله خرما ربی، پیارم و زاهدی کمتر بوده و معادل ۶۸.۹۸ گرم است.
- اگرچه این خرما در مقایسه با بسیاری از خرماها فیبر پایینی دارد و معادل ۱.۸ گرم است اما می‌تواند در درمان بسیاری از مشکلات گوارشی موثر واقع شود.
- این خرما بعد از خرما کلوته و پیاره بالاترین میزان پروتئین را دارد که ۱.۸۲ گرم است.
- خرما خاصویی (خاصه) با داشتن ۶۰ میلیگرم کلسیم می‌تواند بخشی از کلسیم مورد نیاز بدن را تامین کند.
- آهن موجود در این خرما ۰.۵۷ میلیگرم است و برای درمان بیماری‌های کم خونی استفاده می‌شود.
- خرما خاصویی نسبت به انواع خرماهای پرطرفدار پتاسیم بسیار بالایی دارد که میزان آن ۲.۰۲ گرم است.
- این خرما به میزان ۳.۱۸ گرم ساکارز دارد.
- این خرما در مقایسه با خرما مجول گلوکز کمتری دارد و میزان آن ۳۱.۰۵ گرم است.
- این خرما با فروکتوز ۳۹.۶ گرم در مقایسه با خرما مجول و خرما پیارم فروکتوز کمتری دارد.
- سدیم موجود در خرما خاصه برابر با ۴۰.۶۷ میلیگرم است که می‌تواند نقش موثری در تامین سدیم مورد نیاز بدن داشته باشد.
طبع خرما خاصویی چیست؟
طبع خرما خاصویی (خاصه) گرم است؛ بنابراین افراد با مزاج سرد و سودایی بدون محدودیت می‌توانند از این خرما استفاده کنند و از خوردن آن لذت ببرند. از آنجایی که سایز این خرما در مقایسه با سایر خرماها بسیار ریزتر است و هر سه عدد خرما خاصه برابر با یک خرما از از انواع دیگر است، بنابراین افراد می‌توانند حداکثر ۱۵ خرما خاصه در روز مصرف کنند. افرادی که طبع گرم دارند به خصوص افرادی که تب گرم و خشک دارند، بهتر است در مصرف این خرما اعتدال را رعایت کنند. چون مصرف بیش از حد خرما در افراد گرم مزاج می‌تواند جوش‌های پوستی و یا مشکلات گوارشی ایجاد کند. این افراد برای اینکه طبع گرم خرما را تقلیل دهند، بهتر است در کنار خرما از مواد غذایی با طبع سرد نیز استفاده کنند. از جمله موادی که می‌توان در کنار خرما برای کاهش طبع گرم آن استفاده نمود، می‌توان به گلاب، سرکه، شیر و کاهو اشاره کرد. توصیه می‌شود این افراد هرگز خرما را با مواد غذایی گرم دیگری مثل گردو مصرف نکنند.
ویژگی های خرما خاصویی چیست؟
خرما خاصویی (خاصه) ظاهری گرد و مشابه بامیه دارد. پوست این خرما نازک و چروکیده است. این خرما با طعم شیرین و خاص خود جزء ریزترین انواع خرماها محسوب می‌شود، به طوری که دو یا سه دانه از این خرما با یک دانه از خرماهای دیگر هم اندازه است و برابری می‌کند. اگرچه این خرما به دلیل کمیاب بودن، در بیشتر نواحی کشور کمتر شناخته شده است اما در چند سال اخیر فروش آن در بازارهای داخلی نیز رونق پیدا کرده است. رنگ این خرما قهوه‌ای روشن متمایل به طلایی است و جزء خرماهای مرطوب محسوب می‌شود. به طور متوسط وزن هر دانه خرما خاصه در حالت مرغوب حدود ۵ گرم است. از دیگر ویژگی‌های این خرما قند بسیار پایین آن نسبت به سایر خرماها است که آن را در کشورهای اروپایی و کشورهای حاشیه خلیج فارس نیز محبوب و پرطرفدار کرده است.
انواع خرما خاصویی چیست؟
خرما خاصویی(خاصه) دارای انواع گوناگونی است که هر کدام از نظر ظاهر و طعم با یکدیگر تفاوت دارند و در ادامه به آنها اشاره می‌کنیم.
رطب خاصویی : رطب خاصویی بیشتر در شهرهایی که محل کشت این خرما است، یافت می‌شود. این رطب نسبت به سایر انواع خرماها خاصویی آبدارتر است؛ به طوری که به محض گذاشتن در دهان آب می‌شود.
خرما خاصویی شیره دار : خرما خاصویی شیره دار راحت‌تر در بازار یافت می‌شود. این خرما در بسته‌بندی‌های کارتونی و پلاستیکی عرضه می‌شود که با توجه به شیره دار بودن، بسته‌بندی پلاستیکی برای آنها بهتر است. از آنجایی که این خرما شیره خوبی دارد، برای تهیه انواع حلوا و کلوچه از آن استفاده می‌شود. همچنین طعم آن، با گردو یا ارده بسیار عالی و دلچسب است.
خرما خاصویی نیمه خشک (ریزه) : این خرما به دلیل خشک بودن نسبت به دیگر خرماهای خاصخ کوچک‌تر است و چون رطوبت آن گرفته شده، هسته از گوشت کاملاً جدا می‌شود. از آنجایی که این خرما به خرما آجیلی معروف است، از آن برای پذیرایی در کنار چای نیز استفاده می‌شود.
خواص خرما خاصویی چیست؟
خرما آن قدر خاصیت دارد که اگر بخواهیم تمام آنها را بیان کنیم، از حوصله شما خارج است. در اینجا به مهم‌ترین خواص خرما خاصه اشاره می‌کنیم.
تقویت استخوان ها : خرما خاصویی به علت وجود کلسیم، منگنز، مس و منیزیم برای تحکیم و تقویت استخوان‌ها مفید است. محققان توصیه می‌کنند تا در رژیم غذایی کودکان در حال رشد، از پوکی استخوان، می‌توانند از خرما استفاده کنند.
کاهش فشار خون : خرما منبع غنی پتاسیم است که به طور متوسط در مقایسه با سایر میوه‌ها، پتاسیم بیشتری دارد، از این رو می‌تواند برای کاهش فشار خون موثر باشد. اگر شما روزانه ۵ عدد خرما میل نمایید بیش از ۳۰ درصد از پتاسیم مورد نیاز بدن خود را تامین کرده‌اید.
تثبیت سطح خون : تثبیت سطح خون و ساخت تولید تمام اجزای خون، یکی دیگر از فواید خرما است. خصوصاً در زمان برخی از بیماری‌های دستگاه تنفسی مثل کرونا که سطح اکسیژن خون کاهش پیدا می‌کند، شما می‌توانید برای افزایش سطح اکسیژن خون از خرما استفاده نمایید.
دارای ویتامین K : ویتامین K که ویتامین انعقاد خون است، می‌تواند روی سوخت و ساز بدن اثر مثبتی بگذارد. سوخت و ساز بهتر از اضافه وزن جلوگیری می‌کند و شما را از بسیاری از بیماری‌های قلبی و عروقی که چاقی می‌تواند به همراه داشته باشد، در امان نگه می‌دارد.
کاهش استرس : پتاسیم موجود در خرما، علاوه بر کاهش فشار خون، موجب کاهش استرس نیز می‌شود. در صورتی که این ماده مغذی با گردو مصرف شود، می‌تواند در افزایش شادی و جلوگیری از افسردگی نقش بسزایی داشته باشد.
تقویت حافظه : خرما می‌تواند استرس را کاهش دهد و اینگونه روی تمرکز و تقویت حافظه اثرگذار است. مطالعات نشان داده است افرادی که خرما را به صورت روزانه مصرف می‌کنند، روند آلزایمر در آنها کندتر پیش می‌رود. همچنین قند موجود در خرما روی حافظه کوتاه مدت اثر دارد. بنابراین توصیه می‌شود تا دانش آموزان برای یادگیری بهتر درس، از خرما بهره بگیرند.
سلامتی پوست : خرما خاصویی (خاصه) دارای ویتامین C است که می‌تواند روند پیری پوست را کاهش دهد. همچنین چین و چروک‌های سطحی پوست در مصرف مداوم خرما از بین خواهد رفت. به علاوه خرما می‌تواند از تجمع بیش از حد رنگدانه‌های پوستی و تیرگی پوست جلوگیری کند.
کمک به سلامتی دستگاه گوارش : خرما خاصه سرشار از فیبر است و فیبر برای سلامت دستگاه گوارش، فواید بسیاری دارد. فیبر موجب می‌شود تا حرکات رود منظم انجام گیرد و از یبوست جلوگیری می‌کند. همچنین مصرف خرما باعث می‌شود تا هضم غذا به کندی انجام گیرد و این امر می‌تواند علاوه بر کاهش سطح قند خون، در احساس سیری برای مدت زمان طولانی‌تر نقش داشته باشد. همچنین فیبر موجود در خرما می‌تواند از بروز بیماری‌های دستگاه گوارش از جمله سرطان معده جلوگیری کند.
سلامتی قلب و مغز : خرما خاصویی (خاصه) به علت دارا بودن پتاسیم مانع از لخته شدن خون در رگ‌ها می‌شود و این گونه روی سلامت قلب اثر دارد. به علاوه خاصیت آنتی اکسیدانی خرما از التهاب مغز جلوگیری می‌کند و مانع از بروز سکته‌های قلبی و مغزی می‌شود.
تقویت قوای جنسی : ویتامین‌های گروه B به خصوص B6، مواد مغذی چون روی و منیزیم می‌تواند موجب بهبود و تقویت عملکرد جنسی در آقایان شود. همچنین خرما به دلیل دارا بودن فنول می‌تواند میل جنسی را افزایش دهد. آنتی اکسیدان موجود در خرما در افزایش تعداد و کیفیت اسپرم‌ها نیز موثر است.
بهترین زمان خرید خرما خاصویی تازه
هر چقدر خرما خاصه‌ای که تهیه می‌کنید، تازه‌تر باشد، شما قادر هستید مدت زمان بیشتری آنها را نگهداری کنید. همچنین خرمای تازه، خواص بیشتری دارد. درخت نخل خرما خاصه در اواخر فروردین گل می‌کند. در مرداد ماه میوه درخت نخل، تبدیل به خارک می‌شود که رنگی قرمز و زرد دارد. بعد از گذشت مدت زمانی، خرما تغییر رنگ می‌دهد و به قهوه‌ای روشن و سپس به رنگ قهوه‌ای تیره تبدیل می‌شود و همچنین ظاهر خرما نرم‌تر می‌شود. در اواخر شهریور ماه بعد از دریافت گرمای خرماپزان، این میوه کاملا رسیده و قابل برداشت است. بنابراین بهترین زمان برای خرید خرمای خاصویی تازه اواخر تابستان بوده که به وفور در بازار نیز یافت می‌شود.
روش تشخیص خرما خاصویی با کیفیت چیست؟
از آنجا که خرما خاصویی بسیار ریز است، برخی از افراد انواع خرماهای درجه ۲ دیگر را به عنوان خرما خاصویی به فروش می‌رساند. برای تشخیص خرما خاصویی، باید حتماً به رنگ آن توجه کنید که قهوه روشن متمایل به طلایی باشد و اصلاً به تیرگی نزند. سایز این خرما به طور معمول یک دوم تا یک سوم خرماهای دیگر است. توجه کنید که پوست این خرما نازک بوده و حالتی چروکیده دارد. همچنین اگر نوع خشک این خرما را تهیه می‌کنید، هسته و گوشت کاملاً از هم جدا می‌شود.
روش نگهداری خرما خاصویی چیست؟
خرما خاصویی به دو صورت تر و خشک وجود دارد که نوع خشک آن، ماندگار تر است. خرما خاصویی در محیط‌های سردخانه حدوداً ۲ سال ماندگاری دارد، بدون آنکه کیفیت آن پایین بیاید. برای نگهداری این خرما در منزل می‌توانید آن را در دمای محیط به مدت یک سال نگهداری کنید. اگر تمایل داشته باشید ماندگاری خرما در منزل افزایش یابد، می‌توانید آن را در فریزر به مدت ۱۸ ماه نیز نگه دارید. البته قبل از اینکه خرما را مصرف کنید، بهتر است به میزان لازم، از فریزر خارج کرده و در یخچال نگهداری کنید.